DEKRET LEGISLACYJNY 231/01 MODEL ORGANIZACYJNY I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA JEDNOSTKI

Wraz z wdrożeniem dekretu legislacyjnego 231/01 firmom nie można było ani prowadzić dochodzenia, ani stawiać zarzutów, a tym bardziej skazywać ich za przestępstwa (zgodnie z zasadą societas delinquere non potest).
W przypadku przestępstwa popełnionego w celu ułatwienia działania firmy (chodzi tu o klasyczny przypadek przekupstwa w celu zdobycia kontraktu), sprawca i/lub przedstawiciel prawny firmy ponosiłby osobistą odpowiedzialność, w zależności od tego, czy był świadomy, czy nie. 
Od 2001 roku, wraz z wprowadzeniem odpowiedzialności administracyjnej podmiotów (będącej w istocie odpowiedzialnością karną), zasada ta przestała być aktualna.
Zmiana trwała długo, by przybrać istotny aktualny aspekt.
Odpowiedzialność jednostki była początkowo przewidziana w przypadku kilku przestępstw prekursorskich, tj. takich przestępstw, których popełnienie (a) w interesie lub (b) z korzyścią dla organu spowodowałoby, że oprócz sprawcy, również spółka zostałaby obciążona. Autor przestępstwa, którym może być osoba wyższa rangą w Spółce lub w każdym przypadku osoba podlegająca kierownictwu osoby wyższej rangą. 
Kara jest wymierzana w kwotach (które mają ekonomiczną wartość) w stosunku do wagi popełnionego przestępstwa i mogą jej towarzyszyć zakazy wobec wykonywania działalności gospodarczej, także jako środek zapobiegawczy. 
Z czasem zasada ta była rozszerzana na coraz większą liczbę przestępstw, aż od 2019 roku obejmie, poprzez transpozycję dyrektyw europejskich, znaczną część przestępstw podatkowych. Przedtem przestępstwa w dziedzinie bezpieczeństwa i wypadków przy pracy (dobrze znane są sprawy Thyssen czy Viareggio, w których zastosowano to rozporządzenie).
Rozporządzenie przewiduje jednak wyjście dla "zbożnych" firm, tj. możliwość nieobjęcia sankcjami lub objęcia sankcjami w sposób złagodzony oraz niepodlegania środkom dyskwalifikacji, jeśli firma przyjęła model organizacyjny zarządzania ryzykiem. 
Przyjęcie tego modelu organizacyjnego (który można porównać do certyfikatu i który składa się z części ogólnej i części specjalnej, w której konkretnie analizuje się obszary działalności przedsiębiorstwa, względny poziom ryzyka popełnienia przestępstw oraz obowiązujące procedury, jak również te, które zaleca się przyjąć w razie potrzeby), jeśli zostanie uznany za skuteczny przy ocenie ex ante, może stanowić usprawiedliwienie, które uchroni przedsiębiorstwo przed dyskwalifikacją i skazaniem. 
Aby uznać to za skuteczne, sprawca musi obejść procedury i kontrole wprowadzone przez Spółkę w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa. 
W rzeczywistości, dziś, przy opracowanych i wdrożonych procedurach, popełnienie takiego przestępstwa w obecności wzorca staje się bardzo skomplikowane. 
Do nadzoru nad stosowaniem wzorca służy Rada Nadzorcza, zwykle kolegialna, składająca się z dwóch specjalistów zewnętrznych i jednego wewnętrznego, autonomicznego, którzy spotykają się okresowo na audytach i sprawdzają prawidłowość wykonania.